
Rouw -en verliesverwerking bij peuters en kleuters
Share
Peuters en kleuters weten al goed dat mensen en dieren doodgaan. Ze begrijpen alleen nog niet dat de dood definitief en onomkeerbaar is.
Dit komt omdat peuters en kleuters magisch denken, hierdoor lopen fantasie en werkelijkheid door elkaar heen. In sprookjes worden prinsessen ook weer tot leven gewekt dus waarom zou dat in het echt niet kunnen? Het is dan ook heel normaal en logisch dat een peuter of kleuter vaak vraagt wanneer de overledene weer terugkomt. Het begrijpen van de dood heeft tijd nodig en leg daarom ook altijd opnieuw uit dat een overledene niet meer terugkomt.
Emoties.
De meeste peuters en kleuters kunnen nog niet in woorden benoemen hoe ze zich voelen. Dat wil niet zeggen dat ze niet verdrietig zijn, want ook peuters en kleuters ervaren veel emoties rond het overlijden van een dierbare. Emoties kun je op deze leeftijd wel aflezen in hun spel en in gedrag. Een kind is bijv. bozer, drukker of stiller dan dat je van de peuter of kleuter gewend bent. Je kunt wel een gesprek aangaan met het kind en de emoties of gedragsverandering die je ziet benoemen. Doe dit altijd objectief door bijv. te zeggen ‘’Ik zie dat je erg verdrietig bent, kun je mij uitleggen waarom je verdrietig bent’’ of ‘’Ik ben van jou gewend dat je altijd vrolijk bent in de klas, ik zie je nu stil in een hoekje zitten. Wil je mij vertellen hoe het komt dat je stil bent’’
Sommige kinderen zullen niet meer alleen willen zijn en zich aanhankelijker opstellen dan dat je gewend bent. Ook kan een terugval in de ontwikkeling plaatsvinden.
Afscheid nemen.
Peuters en kleuters zijn vaak niet angstig voor de dood. Ze durven de overledene aan te raken en staan en meer onbevangen in dan oudere kinderen. Betrek een kind bij het afscheid nemen. Hierdoor zal het kind steeds meer begrijpen. Jonge kinderen kunnen de begrafenis naspelen, dit is verwerking van gevoelens en de gebeurtenis die ze hebben meegemaakt. Ook helpt het een kind om gevoelens en ervaringen beter te begrijpen en een plek te geven.
Vragen.
Peuters en kleuters kunnen veel vragen hebben. Beantwoord de vragen van je kind eerlijk en verzacht ze niet. Voorkom uitspraken als ‘’papa is een sterretje’’ of ‘’oma is nu in diepe slaap’’. Een peuter of kleuter neemt de antwoorden vaak erg letterlijk en kan daar angstig van worden: ‘’ Ga ik ook dood als ik ga slapen?’’.
Rouwreacties bij peuters en kleuters.
Rouwreacties en hoe intens een kind het verdriet ervaart verschilt daarom ook per kind. Veel voorkomende rouwreacties bij peuters en kleuters zijn:
- Denken dat de overledene weer terugkomt.
- Terugval in ontwikkeling, zoals zindelijkheid.
- Moeite met (in)slapen of eten.
- Meer driftbuien of sneller geïrriteerd zijn.
- Wisselende gevoelens: van verdriet, angst of boosheid naar vrolijk spelen.
- Meer behoeften aan geborgenheid, zoals knuffels of op schoot zitten.
- Moeite met afscheid nemen.
Tips bij rouw -en verlies voor peuters en kleuters.
- Zorg voor rust en regelmaat.
Laat het dagelijks leven met vaste gewoontes en routines zoveel mogelijk doorgaan. Dat geeft een kind houvast, is zijn veiligheid. Blijf ook grenzen stellen en hou vast aan de normale regels binnen het gezin. - Veilige hechting.
peuters en kleuters zijn erg afhankelijk van een volwassene. Voor een veilige hechting is het belangrijk dat er iemand is die de peuter of kleuter kan verzorgen, troosten en positieve aandacht kan geven. - Benoem gevoelens.
Door gevoelens te benoemen, geef je woorden aan hun gevoelens en emoties. - Beantwoord vragen eerlijk.
Beantwoord de vragen eerlijk en verzacht antwoorden niet. Wees duidelijk en vertel dat opa dood is en niet meer kan bewegen, ademen, lachen en geen pijn meer voelt. Het helpt een peuter of kleuter de dood steeds beter te bergrijpen. - Blijf begripvol.
Blijf begripvol en blijf rustig antwoord geven op de vragen wat het kind. Ook als dit steeds dezelfde vragen zijn. Toon ook begrip voor de gedragsveranderingen, blijf rustig en help het kind. - Betrek het kind bij het nemen van afscheid.
Kies een manier van afscheid nemen die bij het kind past. Als je weet dat iemand gaat overlijden kan het kind een tekening maken en deze bij het afscheid geven om mee te nemen in de kist. Maar je kan ook een bloem mee laten nemen of de kist te laten versieren of om de overledene te laten zien en/of aan te raken. - Leg een peuter of kleuter duidelijk uit dat het niet zijn schuld is. Dit kun je bijv. uitleggen door te zeggen ‘’papa is doodgegaan omdat hij heel erg ziek was, niet omdat jij iets heb gezegd of heb gedaan’’.
- Vraag om hulp van bijv. een kindercoach.
Een kindercoach kan het kind helpen om met het verlies om te gaan en het leren een plekje te geven.
Heb je vragen, wil je een sparren of heeft jouw kind hulp nodig bij rouw -en verliesverwerking? Kijk dan eens op www.sterrenwijskindercoaching.nl